Een orkaan ontstaat uit een tropische depressie.
Waarom een kleine storing zich kan ontwikkelen tot een
orkaan en welke voorwaarden hiervoor nodig zijn, is nog niet geheel duidelijk.
Wel heeft men een sterk vermoeden dat het iets te maken heeft met de
wisselwerking tussen de winden in de onderste en de bovenste lagen van de
troposfeer.
In de gebieden tussen de keerkringen bestaat de wisselwerking tussen de winden meestal niet. De bovenste winden zijn gewoonlijk kalm, mat zwakke convergentie- en divergentiepatronen. Maar wanneer een divergentiegebied op grote hoogte zich beweegt boven de top van een nieuwe storing, krijgen we het effect van een zuigpomp: de warme, stijgende lucht wordt weggetrokken, zodat convergentie op zeeniveau sterker wordt. Maar zelfs dit veroorzaakt geen orkaan, omdat de bovenste en onderste circulatiepatronen weer snel worden ontkoppeld.
Om tot ontwikkeling te komen moet een orkaan genoeg ‘brandstof’ hebben en die wordt geleverd door waterdamp die condenseert en zijn latente warmte vrijgeeft aan de omringende lucht. De lucht begint op te stijgen en wordt warmer. Doordat ze warmer wordt, gaat ze sneller stijgen en hierdoor wordt er meer vochtige lucht op zeeniveau aangetrokken. Ook die lucht begint te stijgen en geeft nog meer warmte af. Als deze kettingreactie opgang is gekomen, ontwikkeld er zich hieruit een orkaan met rondraaiende winden.
In de kern van deze winden bevindt er zich zachtjes dalende, warme lucht. Als de stijgende lucht niet vochtig of warm genoeg is, zal de kettingreactie nooit op gang komen. Daarom kunnen orkanen enkel tot ontwikkeling komen boven oceanen waar het oppervlaktewater een temperatuur bedraagt van meer dan 26°C. En daarom sterven ze ook uit in koudere gebieden of boven land, omdat ze daar hun ‘warme voedingsbron’ verliezen.