2.1 Het broeikaseffect in tijdslijn
1827: De Franse wis - en natuurkundige
Jean-Baptiste Fourier voorspelt een atmosferisch effect dat de aarde
warmer zou maken dan normaal. Hij is de eerste die een serre/broeikas
als analogie gebruikt.
1863: De Britse wetenschapper John Tyndall publiceert een paper die beschrijft hoe waterdamp een broeikasgas kan zijn.
jaren 1890: De Zweedse wetenschapper Svante Arrhenius
en de Amerikaan P.C. Chamberlain denken onafhankelijk van elkaar na
over de mogelijke schadelijke gevolgen van de stijgende hoeveelheid CO2
in de atmosfeer. Beide geleerden beseffen dat de verbranding van
fossiele brandstoffen kan leiden tot wereldwijde opwarming, maar geen
van beide vermoedt dat het proces al zou kunnen bezig zijn.
1890-1940: De gemiddelde oppervlaktetemperatuur stijgt met ongeveer 0,25°C.
1940-1970: Wereldwijde daling van de gemiddelde temperatuur met
0,2°C. De wetenschappelijke belangstelling voor het broeikaseffect
ebt zich weg. Sommige klimatologen voorspellen een nieuwe ijstijd.
1957: De Amerikaanse oceanograaf Roger Revelle waarschuwt dat de
mensheid een "grootschalig geofysisch experiment" voert op de planeet
door de uitstoot van broeikasgassen. Collega David Keeling begint de
eerste doorlopende observatie van CO2-gehaltes in de atmosfeer.
jaren '70: Een reeks studies door het Amerikaanse Departement van Energie wakkert de bezorgdheid voor wereldwijde opwarming aan.
1979: De eerste Wereldklimaat Conventie beschouwt klimaatverandering
als een uitermate belangrijk onderwerp en roept regeringen op om
menselijke veranderingen in het klimaat te voorzien en te verhinderen.
1985: De eerste grote internationale conferentie over het
broeikaseffect in het Oostenrijkse Villach waarschuwt dat
broeikasgassen "in de eerste helft van de volgende eeuw een wereldwijde
stijging van de gemiddelde temperatuur zullen veroorzaken die groter is
dan eender welke in de menselijke geschiedenis." Onderzoekers zeggen
dat de zeespiegel tot een meter zou kunnen stijgen. De conferentie
meldt ook dat andere gassen dan CO2, zoals methaan, ozon, cfk's en
stikstofdioxide (lachgas) bijdragen tot de opwarming.
1987: Het warmste jaar sinds de start van de metingen. De jaren '80
worden het heetste decennium, met zeven van de acht warmste waargenomen
jaren. Zelfs de koudste jaren in het decennium waren warmer dan de
warmste jaren in hetzelfde decennium een eeuw eerder.
1988: Wetenschappers wijten de grootschalige droogte in de VS aan de
opwarming van de aarde. Ze roepen op tot een daling van de CO2-uitstoot
met 20% tegen 2005. De VN richt het Intergouvernementele Panel voor
Klimaatverandering (IPCC) op.
1990: Het eerste rapport van het IPCC stelt een stijging van 0,5°C
vast in de voorbije eeuw. De organisatie waarschuwt dat enkel
drastische maatregelen het broeikaseffect zullen kunnen tegenhouden.
1991: In de Filippijnen barst de vulkaan Pinatubo uit. De afvalstoffen
die de berg daarbij in de stratosfeer stuwt schermen de aarde af van de
zonnestralen waardoor de gemiddelde temperaturen twee jaren dalen
alvorens terug te stijgen. Wetenschappers grijpen deze gebeurtenis aan
om aan te tonen hoe gevoelig de globale temperaturen zijn voor
verstoring.
1992: Bij de Conventie voor Klimaatverandering in Rio komen 154 landen
overeen "gevaarlijke" broeikasgassen te vermijden. Ze willen de
uitstoot ervan in industrielanden tegen 2000 terugbrengen naar het
niveau van 1990.
1994: Een alliantie van kleine eilandstaten die schrik hebben
overspoeld te worden eist een daling van de uitstoot met 20% tegen
2005. Ze zeggen dat dit de stijging van het zeeniveau zal beperken tot
20 centimeter.
1995: Het heetste jaar tot nu toe. In Berlijn zijn de industrielanden
het er over eens dat ze echt moeten kappen in hun uitstoot. In november
stelt het IPCC "dat het onwaarschijnlijk is dat de huidige opwarming
puur natuurlijke oorzaken heeft" en "dat het bewijsmateriaal wijst op
een niet te ontkennen menselijke invloed op het wereldklimaat." Als
alles zo voortgaat, zullen de temperaturen tegen 2100 wereldwijd zijn
gestegen met 1 tot 3,5°C.
1996: Voor het eerst gaan de VS akkoord met bindende doelen van
uitstootquota. Na een pauze van vier jaar hervat de wereldwijde
uitstoot van CO2-gassen zijn steile klim. Wetenschappers waarschuwen
dat de meeste industrielanden de quota's overeengekomen in Rio niet
zullen halen.
1997: Het Kyoto Protocol legt uitstootquota van gemiddeld 5,4% tegen
2010 vast voor de industrielanden. Daarnaast voorziet het in een aantal
flexibele maatregelen waarbij landen gedeeltelijk uitstootvergunningen
kunnen ruilen, hun uitstoot kunnen compenseren door bvb. bossen aan te
planten, en propere lucht van andere landen kunnen kopen. De VS wil het
verdrag niet ratificeren zolang ze geen "betekenisvolle deelname" zien
van de landen in ontwikkeling.
1998: Het warmste jaar in het warmste decennium in de warmste eeuw van het millennium.
2000: IPCC-wetenschappers waarschuwen dat in het slechtste geval de
wereld met 6°C zou kunnen opwarmen op een eeuw tijd. In Den Haag
komt men niet tot een overeenkomst over het Kyoto Verdrag.
2001: De nieuwe VS-president Bush stapt uit het Kyoto Protocol omdat
hij denkt dat het de Amerikaanse economie zal beschadigen. Na enige
twijfel besluiten de andere landen om door te gaan zonder hem.
Gesprekken in Bonn en Marrakesh leggen de fijne lijnen van het verdrag
vast. Analisten melden dat achterpoortjes in het verdrag de
uitstootvermindering voor rijke landen zouden reduceren tot slechts
één derde van de oorspronkelijk overeengekomen
hoeveelheid.
2002: Parlementen in de Europese Unie, Japan en elders ratificeren het
Kyoto Protocol. Voor het in werking kan treden moeten echter de landen
verantwoordelijk voor 55% van de uitstoot van de industrielanden het
verdrag hebben geratificeerd. Wanneer Australië samen met de VS
het verdrag de rug toekeert staat of valt het verdrag met de steun van
Rusland, dat twijfelt. Ondertussen noteren we in de statistieken het
tweede warmste jaar ooit.
2003: Wereldwijd is 2003 het derde warmste jaar in de noteringen
terwijl Europa de heetste zomer van ten minste de laatste 500 jaar
ondergaat, die aan ongeveer 30.000 mensen het leven kost in Europa
alleen al. Kosten veroorzaakt door extreme weersomstandigheden lopen
dit jaar op tot een recordbedrag van 60 miljard dollar. De ophoping van
broeikasgassen kent een duidelijke groei.
2004: Op 18 november ratificeert Rusland het Kyoto Protocol. Later
steunt Europa de Russische toetreding tot de Wereld Handels Organisatie.
terug