5 Besluitvorming
Ozon is een chemische stof
die zich in de atmosfeer bevindt. Wanneer deze stof dicht bij de aarde,
in de troposfeer, gevormd wordt, is ze schadelijk. In de stratosfeer
daarentegen vormt deze stof de ozonlaag, die ons beschermt tegen de
schadelijke straling van de zon.
Maar de ozonlaag wordt
aangetast. Vroeger bestond er een natuurlijk even wicht tussen de
aanmaak en afbraak van ozon. Maar de afgelopen halve eeuw heeft de mens
verscheidene ozonafbrekende stoffen de atmosfeer ingestuurd, waardoor
de afbraak van ozon in de stratosfeer nu groter is dan de aanmaak. Dit
uit zich in het gat in de ozonlaag boven Antarctica en in de sterke
verdunningen van de ozonlaag boven de andere werelddelen. Deze
verdunningen hebben verscheidene schadelijke gevolgen voor het leven op
aarde. De temperatuurstructuur van de atmosfeer verandert: de
troposfeer warmt op en de stratosfeer koelt meer af. Hierdoor zal het
ozongat echter nog langer blijven bestaan. Bovendien worden planten
aangetast: hun DNA verandert, hun chemische samenstelling verandert, de
fotosynthese verloopt niet meer normaal en dit kan bij hele kleine
organismen als fytoplankton snel dodelijk aflopen. Tot slot vergroot
bij mens en dier de kans op ziekten als huidkanker en cataract en wordt
het immuunsysteem aangestast.
Onderzoekers zijn echter
positief over de toekomst van de ozonlaag: ze verwachten dat de
ozonlaag zich tegen 2050 zal hebben hersteld en dat het gat boven
de zuidpool dan gedicht zal zijn. Dit herstel zal echter niet vanzelf
komen.
Men heeft veel onderzoek naar
de ozonlaag gedaan. Door middel van metingen op de grond, dit wil
zeggen met toestellen, als weerballonnen en de Brewer-spectrometer, die
vanop de aarde de ozonlaag meten. Er worden ook satellieten gebruikt
die meettoestellen (TOMS, SCIAMACHY, GOME en het OMI) aan boord hebben
om de metingen uit te voeren. De toekomst van de ozonlaag wordt
voorspeld aan de hand van computermodellen.
Op grond van deze
onderzoeksresultaten heeft men wereldwijde maatregelen genomen om de
ozonlaag te beschermen. De eerste conventie vond plaats in Wenen in
1985. Na de ontdekking van het ozongat heeft men een tweede protocol op
gesteld in Montreal in 1987. Dit Montreal Protocol in nadien nog een
vijftal keer vernieuwd en verbeterd. Zowel de Europese Unie als
België zelf hebben wetten uitgevaardigd om aan deze internationale
maatregels te voldoen. Tot slot is er het Kyoto Protocol, dit protocol
doet niets om de ozonlaag te beschremen.
Wat het Kyoto Protocol
aangaat is er geen rechtstreeks verband met de ozonafbraak vast te
stellen. Wel kan gesteld worden dat bepaalde maatregelen voorgesteld
door het Montreal Protocol soms indruisen tegen de Kyoto-afspraken. Zo
werd bijvoorbeeld het gebruik van bepaalde vervangende stoffen
aangeraden zonder ermee rekening te houden dat deze vervangstoffen de
opwarming van de aarde in de hand werken. Er is dus nog wel wat werk
aan de winkel.