Het afsmelten van poolkappen en gletsjers

Een van de meest dramatische gevolgen van verdere opwarming van de aarde is dat de ijskappen van Groenland en Antarctica gedeeltelijk of helemaal afsmelten. De relatie tussen opwarming van de aarde en groeien of krimpen van de ijskappen is echter niet zo logisch als men op het eerste zicht denkt. Intuïtief zou men denken dat de opwarming van de aarde automatisch leidt tot een snellere afkalving van de ijskappen. Dit was ook lang de algemene gedachte.
Maar een ijskap is niet gewoon een enorme sneeuwhoop die smelt bij een hogere temperatuur. De grootte van de ijskap is namelijk afhankelijk van het evenwicht tussen de aangroei en afbraak ervan. De aangroei wordt veroorzaakt door sneeuwval, de afbraak door sublimatie, smelten en afkalven aan de kust.
Een warmere Zuidpool zorgt niet alleen voor het versnellen van het laatste proces, maar kan er ook voor zorgen dat de aangroei toeneemt. Dat komt omdat warmere lucht meer waterdamp kan bevatten.

Antarctica

Het huidige Antarctica is zo droog als een woestijn en het sneeuwt er praktisch nooit. De antarctische ijskap is dan ook niet het gevolg van zeer veel sneeuwval maar van een miljoenen jaren durende opbouw. Dus als er meer warme lucht aangevoerd zou worden, kan er door afkoeling meer waterdamp condenseren en uiteindelijk meer sneeuw vallen dan nu het geval is. Dit kan eventueel zelfs een groei van de ijskap tot gevolg hebben.
Modelberekeningen geven aan dat bepaalde delen van de ijskap op Antarctica zouden groeien bij een toename van de temperatuur. Andere delen zouden sneller afsmelten. Hoe de balans gaat uitvallen is zeer onzeker.



Ijskap in Groenland

Het lot van de ijskap in Groenland in een opwarmende atmosfeer is een stuk duidelijker. Volgens de meeste modellen zal deze ijskap bij een temperatuurstijging stilaan verdwijnen. Dit proces is reeds begonnen.
Het deel van de ijskap van Groenland waar het dit jaar op enig moment tot dooi is gekomen. Het lichtrode gebied laat de situatie van 1992 zien, het donkerrode gebied is het deel dat er sindsdien is bijgekomen. Bovenop de ijskap vriest het ook nu nog het hele jaar door. Daar lijkt het ijs ook iets te zijn gegroeid, door de toenemende neerslaghoeveelheden in het gebied.


Onderzoek van het NASA Goddard Space Flight Center

Op 1 november 2003 werden de resultaten gepubliceerd van het onderzoek in verband met de opwarming van het Noordpoolgebied. Dit onderzoek werd uitgevoerd door het NASA Goddard Space Flight Centre.
Hieruit blijkt dat de gemiddelde temperatuur aan de Noordpool gedurende het afgelopen decennium aanzienlijk is gestegen en wel met een gemiddelde van 1,22 graad Celsius per decennium boven het zee-ijs tijdens de zomerperiode. De opwarming is echter niet gelijkmatig verdeeld. Zo steeg de temperatuur in Noord-Amerika gemiddeld het sterkst. In sommige gebieden daalde de temperatuur zelfs, dat was het geval in Groenland.  
Men veronderstelt dat het smelten van het ijs ter plaatse wordt veroorzaakt door twee factoren. Enerzijds door een verandering in de luchtdrukpatronen, die het ijs in beweging brengen, anderzijds door de temperatuursstijging die het gevolg is van de toename van de hoeveelheid broeikasgassen.
Wanneer je naar deze twee foto’s kijkt, merk je meteen op dat er tussen 1979 en 2005 grote hoeveelheden ijs langs de kust van Canada en Rusland gesmolten zijn.
Er is echter ook ijs bijgekomen, namelijk ten noorden van Groenland.
Open water reflecteert het zonlicht minder dan ijs en neemt dus ook meer warmte op. Dit zorgt aan de Noordpool voor een steeds verdere temperatuursverhoging en deze wordt nog versterkt door het broeikaseffect.
Op grond van deze temperatuurstijging verwacht men dat de Noordpoolkap over ca. 100 jaar volledig gesmolten is.