BESLUIT
Verandert Kyoto de wereld?
Vandaag treedt het Kyoto-protocol in werking. Wat is het verdrag en zal het enig effect hebben?
Wat is Kyoto? Het Verdrag van Kyoto dateert uit 1997 en wil dat de
meeste industrielanden tussen 2008 en 2012 hun uitstoot van
broeikasgassen met gemiddeld 5,2 procent onder het niveau van 1990 doen
zakken. Bedoeling is de opwarming van de aarde een halt toe te roepen.
Op basis van Kyoto moet de verzamelde EU tegen 2008-2012 acht procent
minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990. Volgens cijfers van het
Europees Milieuagentschap hadden de vijftien EU-landen in 2002 al 2
procent gerealiseerd, maar om op koers te zitten, moest al het dubbele
gehaald zijn. Alleen Groot-Brittannië, Duitsland, Zweden en
Frankrijk hadden hun uitstoot al teruggedrongen tegenover 1990. Dat
bijvoorbeeld Groot-Brittannië het zo goed doet, is volgens Vlaams
minister van Milieu Kris Peeters niet verwonderlijk. ,,In 1990 zat
Engeland op het toppunt van zijn CO2-uitstoot. De steenkoolcentrales
waren nog in werking. Die zijn in versneld tempo afgebouwd. Dan is het
gemakkelijk om reducties van 20 tot 30 procent in het verschiet te
stellen.''
Toch wijzen wetenschappers erop dat andere Europese landen vooroplopen
in de ontwikkeling van milieuvriendelijke technologieën. ,,En
België zou daar beter een voorbeeld aannemen, want die landen
komen met hun technologie naar hier'', zegt Jan Kretzschmar van het
Vito. ,,Ooit liepen we voorop in technologie van windturbines. Nu
hebben de Denen, de Duitsers en de Spanjaarden ons voorbijgestoken. Ook
inzake energie uit biomassa hebben ze een serieuze voorsprong.''
Wat moet België doen? België moet zijn uitstoot van
koolstofdioxide met 7,5 procent doen dalen. In 1990 stootte ons land
146,24 miljoen ton CO2-gassen uit. Dat is er ondertussen niet op
verbeterd. Veel energie-intensieve bedrijven gingen weliswaar schoner
produceren, maar door de economische groei steeg de uitstoot van
broeikasgassen in 2001 naar 149,30 miljoen ton, terwijl de
Kyoto-doelstelling ligt op 135,27 miljoen ton. België heeft dus
nog een inspanning te doen van 14,03 miljoen ton want het Federaal
Planbureau voorspelt geen substantiële groei meer van de uitstoot.
Er is een verdeelsleutel vastgelegd voor de inspanningen die de drie
gewesten moeten doen. Het Waals Gewest moet zijn uitstoot in
vergelijking met 1990 verminderen met 7,5 procent, Vlaanderen met 5,2
procent en Brussel mag zijn emissies zelfs laten stijgen met 3,4
procent. Ook het federale niveau heeft zich geëngageerd tot een
reductie van 5,8 miljoen ton CO2.
Waarom gaat Kyoto nu pas van start? Het protocol kon enkel van kracht
worden indien de landen die het ratificeerden, samen verantwoordelijk
waren voor 55 procent van de broeikasgassen van alle industrielanden.
De Verenigde Staten lozen 36 procent van die gassen, Japan 8 procent en
de Europese Unie 24 procent. Omdat de VS niet wilden ondertekenen,
haalden de ondertekenaars lange tijd samen niet meer dan 44,2 procent,
tien procent te weinig. Het lot van het Verdrag kwam in de handen van
Rusland te liggen.
Het scharniermoment kwam er eind september 2004. Door de beslissing van
de Russische regering om het Kyoto-protocol te ratificeren, schoot de
teller in één ruk door tot op 61,6 procent. Ondertussen
hebben 141 landen het protocol ondertekend. Daarbij horen ook de
economische tijgers als China en India, maar die moeten zich nu nog
niet aan het Verdrag houden. De twee belangrijkste industrielanden die
uiteindelijk niet getekend hebben, zijn de Verenigde Staten en
Australië.
Zal het Kyoto enig effect hebben? De meeste waarnemers zijn het erover
eens dat dit protocol slechts een eerste stap is. Tegen 2050 lijken
verdere reducties van minstens 15 procent op wereldniveau noodzakelijk,
zegt de EU-Commissie. Over wat moet gebeuren om de stijgende
temperatuur op aarde binnen de limiet van 2 graden te houden - meer zou
de aarde niet mogen opwarmen, anders zijn de gevolgen enorm - blijft de
Commissie echter vaag.
Belangrijk is dat meer landen in de wereld maatregelen nemen in de
strijd tegen klimaatverandering. Dat betekent dat de Verenigde Staten
niet langer afzijdig mogen blijven. Ook China en India moeten
engagementen opnemen. Die staan echter niet te springen. Dat bleek eind
vorig jaar op de klimaattop van Buenos Aires waar over het
post-Kyoto-tijdperk werd gesproken. Nieuwe afspraken werden op de lange
baan geschoven.
Wat gebeurt er met de aarde zonder Kyoto?Dan bevat de atmosfeer in 2100
twee tot ruim drie keer zoveel koolstofdioxide als voor de
industrialisatie. Daardoor stijgt de gemiddelde temperatuur
waarschijnlijk 1,4 tot 5,8 graden ten opzichte van 1990. De hoeveelheid
neerslag kan plaatselijk met 5 tot 20 procent toenemen, en elders
evenveel afnemen. Stormen, overstromingen en een veranderende
verspreiding van ziekten zoals malaria, maken menselijke slachtoffers.
Warmte en droogte leveren op veel plaatsen drinkwaterproblemen. Het
veranderende klimaat kan de opbrengst van de landbouw in sommige
streken verhogen, elders verlagen.
Door de opwarming zet het oceaanwater uit, en smelten gletsjers en
ijskappen. Deze eeuw kan het zeeniveau daardoor 9 tot 88 centimeter
stijgen. Zelfs als de opwarming daarna stabiliseert, blijft het ijs op
Groenland waarschijnlijk nog eeuwenlang smelten, en stijgt het
zeeniveau uiteindelijk 7 meter.
(De Standaard, 16 februari 2005)